دوران انقلاب صنعتی چهارم دوران مدیریت تغییرات راهبردی است. دوران تاثیر تحول دیجیتال بر ارکان اقتصاد است. دوران پذیرش الگوی اقتصاد دیجیتال است.

اقتصاد دیجیتال الگویی از اقتصاد است که دارای ویژگی های راهبردی زیر است:

لازمه درك اقتصاد ديجيتال، درك ويژگي‌هاي دوران انقلاب صنعتي چهارم است. يكي از ويژگي‌هاي اين دوران گسترش اكوسيستم‌هاي ديجيتال است. به بيان ديگر، اقتصاد دیجیتال در بافتِ اکوسیستم دیجیتال معنی می‌یابد. اکوسیستم دیجیتال به مثابه یک سیستم اجتماعی-تکنیکی ، همچون محيطي است كه تلاش‌هاي اقتصادي ديجيتال در آن ظهور و بروز پيدا مي‌كنند. اقتصاد ديجيتال بدون اكوسيستم ديجيتال به سطح اقتصاد شبكه‌اي تقليل پيدا مي‌كند.

اقتصاد ديجيتال، يك اقتصاد اكوسيستمي (Eco-systematic Economy) است. يعني مدلي از اقتصاد كه بر نگاه شبكه‌اي به اقتصاد با محوريت مزيت‌هاي تعاملي و خلق ارزش‌هاي اقتصادي از طریق مشاركت‌هاي ذينفعان اقتصاد تاكيد دارد. در اين مدل از اقتصاد، همزيستي شايسته ميان نظام اقتصادي با محيط زيست اولويت دارد.

در چنين مدل اقتصادي چهار نگاه به مفهوم اكوسيستم وجود دارد:

اکوسیستم صنعتي مبتنی بر فضای داده‌های صنعتی

اكوسيستم كسب‌و‌كار مبتنی بر فضای داده‌های کسب و کار

مدیریت پلتفرم مبتنی بر فضای داده های اقتصادی-اجتماعی

مدیریت شبكه چند كنشگر

اقتصاد دیجیتال، یک اقتصاد فناوری‌مبنا (Technology-Driven Economy) است. اقتصاد دیجیتال یعنی یک اقتصاد مبتنی بر ذينفعان ديجيتال، فناوری دیجیتال، داده‌هاي ديجيتال، جريان‌هاي ديجيتال و تراکنش‌هاي آنلاین.  بخشی از اقتصاد دیجیتال ، مبتنی بر زیرساختهای الکترونیکی است و بخشی مبتنی بر زیرساخت های فیزیکی بهبودیافته با فناوري هاي ديجيتال.

اقتصاد دیجیتال، یک اقتصاد داده­ وارسازی شده (Datafied Economy) است. يعني مدلي از اقتصاد كه به تبديل كردن مولفه‌ها و عناصر اقتصادي به دارايي‌هاي داده‌اي باكيفيت تاكيد دارد و انتظار مي‌رود با تسلط بر چرخه حيات داده‌هاي اقتصادي نسبت به هم‌خلقي ارزش‌هاي اقتصادي از اين داده‌ها اقدام نمايد.

تمامی این خصیصه‌ها نشان‌دهنده آن هستند که اقتصاد دیجیتال صرفا یک راهکار موقتی برای سپری کردن دوران تحریم نیست بلکه اقتصاد دیجیتال دستاورد تمدنی ایران آینده است؛ پس برای تمدن‌سازی به آن محتاجیم.

در همین راستا، نباید فراموش کرد اگرچه اقتصاد دیجیتال یک پدیده فراسرزمینی است اما نخ این تسبیح باید جایی به اقتصاد ملی ایران متصل باشد و من معتقدم آن نقطه اتصال، «شبکه ملی اطلاعات» است.

*مصطفی امینی

متخصص توسعه کسب و کار دیجیتال و پژوهشگر فوق دکتری دانشگاه تربیت مدرس